Fragmenty wywiadu

Diana Wądołowska: Mówi się, że Puccini jest najbardziej „filmowy” ze wszystkich kompozytorów. Przedstawiciel wielkiej opery włoskiej systematycznie wprowadzał elementy „nowinek” ze świata kompozycji, stosował techniki muzyczne wykorzystywane później przez hollywoodzkich kompozytorów. Pani inscenizacja nawiązuje w warstwie wizualnej do klasyki francuskiego kina lat 30.

Maria Sartova: „Nie widzę nikogo, kto potrafiłby oddać nastrój Paryża i epoki lepiej jak Puccini”, powiedział ClaudeDebussy. Jestem bardzo związana z wizją kinematograficzną. Uwielbiam filmy Marcela Carné czy Jacques’a Beckera, w których oglądamy Paryż z tamtych lat. Paryż, w którym kończy się pierwsza wojna światowa, zaczynają się szalone lata, jakiś czas trwa jeszcze radość, ale w powietrzu wisi już cień następnego dramatu.

Cały ten nastrój spina się z biografią naszych bohaterów, którzy również żyją w przededniu śmierci. W trzecim akcie staram się budować nastrój w podobny sposób, jak robi to mistrz kina francuskiego Marcel Carné. Smutno oświetlona, ośnieżona ulica, samotnie tląca się latarnia na rogu, oszklona kawiarnia Momus, w której rozegra się kontra punkcyjna akcja między Musettą a Marcellem.

Cały obraz jest przygnębiający, jak zmęczenie pod koniec nieudanej nocnej zabawy. Cienie w kawiarni ostatnich klientów przy ostatnim kieliszku. Niepokojący, „samobójczy” nastrój kończącej się nocy. Akcja czwartego aktu rozegra się w zamkniętej przestrzeni, w depresyjnym, ksenofobicznym świetle. Czarne tło sceny, jak również brak detali w kolorze, sugeruje brak nadziei. Światło coraz bardziej zacieśnia się, pozwalając oświetlać wyłącznie punktowo poszczególne osoby, aż do całkowitej ciemności przy śmierci Mimi.

D.W.: Miłość w „Cyganerii” mieni się feerią barw, jest w niej czułość, romantyczne uniesienia i wielkie wyznania, które składają sobie Mimi i Rodolfo, ale także namiętność, zmysłowość i niepohamowany gniew obecny w relacjach Musetty i Marcella. Każdy z tych związków jest inny, oba kończą się rozstaniem.

M.S.: Libretto opery jest adaptacją „Scen z życia Cyganerii” Henri Murgera, napisanej w 1849 roku. Francuzi mają zupełnie inny sposób odczuwania życia emocjonalnego. Miłość jest dla nich czymś przelotnym, wiedzą, że nic nie trwa wiecznie.

Nasze postrzeganie miłości jest dalece odmienne, myślimy o niej jak o uczuciu fundamentalnym, solidnym. Jesteśmy przekonani, że miłość powinna trwać do końca życia. Nie chciałabym „nabijać” tej naszej „wschodniej duszy”, wręcz odwrotnie, pozostać w klimacie lekkości, odsłaniając wielkie emocje, te, które nie są na pokaz, o które walczy się w inny sposób. Dlatego też miłość w tym wydaniu jest szczególnie bliska kręgom myślowym środowisk artystycznych.

Rodolfo i Mimi spotykają się w momencie oczekiwania na miłość. Ich spotkanie to miłość „od pierwszego wejrzenia”. Są odbiciem innych mitycznych par pokonanych przez tragiczne przeznaczenie, takich jak Tristan i Izolda czy Manon i de Grieux. Uczucie Mimi i Rodolfa występuje w kontrapunkcie do uczucia Musetty i Marcella.

Ci kochankowie są do siebie niezwykle podobni, ich temperamenty zdradzają silną potrzebę niezależności, chcą być razem bez zaangażowania. To postaci z góry skazane na burzliwą miłość podsycaną niepewnością, zmysłowością i seksem.

D.W.: A może obie bohaterki są skonstruowane tak, by nigdy nie zostały zrozumiane przez mężczyzn, którzy widzą w nich serię zmiennych gier i masek? Rodolfo chce rozstać się z Mimi, bo nie stać go na utrzymanie schorowanej kochanki, Marcello ciągle podejrzewa Musettę o zdradę, Colline do kobiet w ogóle się nie zbliża – woli „fajkę i dobry tekst grecki”, Schaunard o miłości wypowiada się ironicznie. Jacy są mężczyźni Pucciniego?

M.S.: W III akcie mężczyźni, Rodolfo i Marcello, objawiają swoją bezsilność wobec życiowych problemów. Decyzję o zerwaniu relacji podejmują kobiety: Mimi i Musetta. Każda z nich odchodzi od swojego życiowego partnera. W IV akcie nieuchronna śmierć Mimi zmienia wszystkich protagonistów, jest początkiem ich dojrzałości i być może życiowej odpowiedzialności. Wraz ze śmiercią Mimi kończy się ich młodość, bezpowrotnie przemija beztroska.

Zobacz także:

Cyganeria Giacomo Puccini
Cyganeria – fragmenty krytyk
Cyganeria – zdjęcia
Cyganeria – wideo